RSPG-สถานีบูรพา เป็นเว็บแอพพลิเคชันและฐานข้อมูลภายใต้ศูนย์ประสานงาน อพ.สธ.-ม.บูรพา ที่รวบรวมข้อมูลทรัพยากรในภาคตะวันออกของไทย เปิดให้เข้าใช้งานได้ฟรี โดยสามารถอ้างอิงบทความวิจัยได้ ที่นี่

กีฬาภูมิปัญญาไทย

กีฬาพื้นบ้าน

มวยตับจาก


การชกมวยตับจาก คือ การปิดตาชกกัน นักมวยทั้งคู่มองไม่เห็นเป้าหมาย อาศัยเพียงเสียงเดินบนตับจากแห้งที่ปูพื้นอยู่เท่านั้น นำทางนักมวยทั้งสองฝ่ายเข้าชกต่อยกัน ณ จุดกำเนิดเสียงที่ได้ยินเป็นการชกมวยที่เน้นความบันเทิงสนุกสนานมากกว่าที่จะมุ่งเอาชนะซึ่งกันและกัน ในเวทียังมีเสียงเดินของกรรมการซึ่งนักมวยไม่รู้ว่าเป็นคู่ต่อสู้หรือกรรมการ จึงเตะต่อยกันมั่วไปหมด บ่อยครั้งที่นักมวยทั้งสองฝ่ายรุมชก เตะ ต่อยกรรมการมากกว่าชกกันเองก็มี บางครั้งผู้ดำเนินการหรือควบคุมงานจะเพิ่มความสนุกสนานแก่ผู้ชม โดยการจัดชกหมู่ คือจัดนักมวยสองคู่ขึ้นชกพร้อมๆ กัน
ด้วยเหตุที่ปัจจุบันใบจากที่ใช้ทำตับจากหายาก ผู้ที่จัดชกมวยตับจากจึงใช้ใบไม้แห้งอื่นๆ เช่น ใบมะพร้าวแห้ง ใบตาลแห้ง ใบสักแห้ง หรือใบหูกวางแห้ง มาใช้แทนตับจาก แต่ก็ยังคงให้ความบันเทิง ได้เหมือนกับการใช้ตับจาก

ภาพประกอบ

คลิกเพื่อดูภาพใหญ่

วิธีการเล่น
1. การเปรียบมวย เวลาการเปรียบมวยแล้วแต่กรรมการผู้จัดจะนัดเวลาจะเป็นเช้าหรือเย็น หรือบางครั้งเปรียบกันข้างเวที และขึ้นชกเดี๋ยวนั้นเลย หรืออาจจัดให้คนที่เป็นเพื่อนกันที่มีความประสงค์จะชกกันขึ้นชกกันก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นผู้ชายชกกับผู้ชาย ผู้หญิงชกกับผู้หญิง หรือแม้แต่ผู้หญิงจะชกกับผู้ชาย
2. อุปกรณ์ที่ใช้ในการแข่งขัน คือ เวทีมวย เชือกขึงรอบเวที กางเกงมวย 2 ตัว นวม 2 คู่ ผ้าปิดตา 2 ผืน และตับจากแห้งจำนวนมากพอที่จะปูให้ทั่วพื้นเวทีซึ่งเป็นที่มาของการเรียก "มวยตับจาก"
3. กติกา ก่อนทำการชก นักมวยทั้งคู่จะถูกผูกตาทั้งสองข้างให้สนิทด้วยผ้า สวมใส่นวมและจัดให้อยู่คนละมุม มีกรรมการกลางอยู่บนเวที 1 คน เมื่อมีสัญญาณเริ่มชกให้นักมวยเดินออกจากมุมเข้าต่อสู้กัน ใครต่อยเข้าเป้าได้คะแนนมากกว่าเป็นฝ่ายชนะ ชก 3 ยก ยกละ 2 นาที
4. ผู้แสดงและการแต่งกาย นักมวย 2 คนหรือมากกว่า กรรมการกลางบนเวที 1 คน โดยนักมวยทั้งสองฝ่ายสวมกางเกงนักมวย ใช้ผ้าปิดตาทั้งสองข้างและสวมนวม
5. ดนตรีประกอบ ดนตรีประกอบการชกมวยตับจาก ใช้ดนตรีปี่มวย มวยตับจากจัดเป็นกีฬาพื้นบ้านที่เน้นความบันเทิงสนุกสนาน ช่วยเสริมสร้างไหวพริบในการฟัง เสียงได้เป็นอย่างดี

มวยตับจาก เป็นกีฬาพื้นบ้านยอดนิยมของภาคตะวันออก เพราะในอดีตมีต้นจากขึ้นอยู่ทั่วไป ตามแม่น้ำลำคลองเป็นจำนวนมาก ประชาชนนิยมนำใบจากมาเย็บเป็นตับเพื่อใช้มุงหลังคาบ้าน จึงได้มีการนำตับจากมาประยุกต์กับการต่อยมวย โดยทำเวทีเหมือนมวยทั่วไปหรือกั้นเชือกสังเวียนในสนามหญ้า แล้วใช้ตับจากปูพื้นเวลาเหยียบจะเกิดเสียงดัง ในการชกมวยตับจากนั้นนักมวยทั้งสองฝ่ายต้องปิดตาทั้งสองข้างจึงต้องอาศัยฟังเสียงจากการเหยียบใบจากของคู่ต่อสู้ เพื่อหาทิศทางที่คู่ต่อสู้อยู่เพื่อเข้าชกต่อยคู่กัน

กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม, พิธีประกาศขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำปีพุทธศักราช 2556, 1, สํานักงานกิจการโรงพิมพ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ในพระบรมราชูปถัมภ์, 2556, หน้า 92-93.